Hövzə Xəbər Agentliyinin verdiyi məlumata əsasən, ailə məsələləri üzrə mütəxəssis və məsləhətçi Höccətül-İslam vəl-müslimin Seyid Əlirza Təraşiyun  “Aqressiv yeniyetmələrin davranışının idarə olunması” mövzusunda sual-cavab şəklində çıxış edib. Bu mövzu siz, dəyərli oxuculara təqdim olunur.

Övladların yeniyetməlik yaşı çətin və həssas bir dövrdür. Valideynlər bu mərhələdə övladları ilə necə təsirli və səmərəli davranış qura bilərlər?

Əziz ailələr üçün sadə bir ifadə işlətmək istəsəm, deməliyəm ki, yeniyetməlik dövrü  yəni həddi buluğ mərhələsi  “kül altındakı oda" bənzəyir.

Bu mərhələdə övladın dözüm həddi azalır, ruh halı daha həssas olur və gərgin davranışlar daha çox özünü göstərir. Bu dövrdə yeniyetmələrdə aqressiyaya meyil artır, həmçinin tək qalmaq və evdən uzaqlaşmaq istəyi də müşahidə olunur.

Əlbəttə, “evdən uzaqlaşmaq” dedikdə mütləq şəkildə evdən qaçmaq nəzərdə tutulmur. Bəzən bu valideynlərdən uzaq durmaq, öz otağında tək qalmaq və uzun müddətini mobil telefonla keçirmək mənasına gəlir.

Belə vəziyyətlərdə yeniyetmə ilə ünsiyyətdə əsas prinsip “dözümlülükdür." Amma dözümlülük dedikdə laqeydlik və diqqətsizlik nəzərdə tutulmur; məqsəd “tərbiyə zamanı olan dözümlülükdür."

Tərbiyə zamanı dözümlülük yəni “mülayimliklə tərbiyə” vəziyyətə uyğun, ölçülü şəkildə güzəşt etmək deməkdir. Məsələn, yeniyetmə bizdən nəsə istəyirsə, bəzən bu istəyi sevgi və mehribanlıqla qarşılasaq, o zaman o da daha çox əməkdaşlıq və anlayış göstərir.

Amma əgər sadəcə bir tələb irəli sürsək, onu sevgi və xoş münasibət olmadan desək, böyük ehtimalla o, müqavimət göstərəcək, hətta açıq şəkildə etiraz edəcək. Buna görə də belə hallarda “səbirli tərbiyə metodundan" istifadə etmək lazımdır.

Məsələn, düşünün ki, yeniyetmə televiziya vasitəsilə futbol matçını izləmək istəyir.

Eyni zamanda ev üçün çörək almağa ehtiyacımız var. Əgər onu futbol məşqinin dəqiq başlanğıcında çörək almağa göndərsək, böyük ehtimalla müqavimət göstərəcək.

Amma əgər dözümlü davranıb belə desək: “Oğlum, futbol məşqini izləyə bilərsən, amma bitdikdən sonra zəhmət olmasa çörək almağa get” həm onun istəyi təmin olunmuş olar, həm də bizim işimiz görülər. Bu  məhz “tərbiyə zamanı olan dözümlülükdür" ki, gərginliyi azaldır və yeniyetmənin daha rahat əməkdaşlıq etməsinə şərait yaradır.

Başqa vacib məqam isə odur ki, heç vaxt yeniyetməyə üstünlük edərək, yuxarıdan aşağı baxmamalıyıq. Belə sərt və hökmran münasibət emosional məsafəni artırır. Bunun əvəzinə, yeniyetmənin yanında bir həmrəylik və dost mövqeyində olmalıyıq. Üz-üzə ünsiyyət və mehriban dialoq gərginliyi azaltmaq və qarşılıqlı əlaqəni gücləndirmək üçün zəmin yaradır.

Son məqam isə odur ki, yeniyetmə ilə ünsiyyətdə ona üstünlük vermək lazımdır. Burada üstünlük dedikdə, hər tələbinin şərtsiz yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulmur; məqsəd odur ki, valideyn və övladın istəkləri arasında seçim vəziyyəti yarananda, bəzən üstünlüyü ona vermək daha faydalıdır.

Məsələn, düşünün ki, ata televiziya vasitəsilə xəbərləri izləmək istəyir, eyni zamanda yeniyetmə isə sevdiyi futbol məşqini izləmək istəyir.

Belə vəziyyətdə ata üstünlüyü övladına verərsə, əslində ona bir güzəşt etmiş olur. Bu davranışın nəticəsi olaraq, yeniyetmə sonradan valideynin sözünü daha rahat qəbul edəcək və daha səmərəli qarşılıqlı əlaqə yaranacaq.

Əlbəttə, valideynlərin belə vəziyyətlərdə mövzunu aydın şəkildə izah etməsi vacibdir. Yəni ata sakit bir tonda deyə bilər: “Oğlum, mən də bu gün xəbərləri izləmək istərdim, amma bilirəm ki, sən futbol məşqini izləmək istəyirsən, ona görə üstünlüyü sənə verirəm.”

Bu məlumatlandırma çox vacibdir, çünki yeniyetmə anlayır ki, valideyn qəsdən güzəşt edib və ona dəyər verib. Bu sadə, amma əsas məqam gərginliyi azaltmaq və qarşılıqlı etimad və hörməti gücləndirməkdə mühüm rol oynayır.

Xəbərin sonu